Het weekend duurt een uurtje langer want in de nacht van zaterdag op zondag gaat de wintertijd in en verzetten we de klok een uur achteruit. Meer dan 1,5 miljard mannen en vrouwen worden opnieuw blootgesteld aan de veranderingen die betrokken zijn bij de wintertijd. Ieder jaar veroorzaken de manipulaties met de wijzers van de klok – in de lente een uur vooruit, in de herfst een uur achteruit – ongerief en ongemak, emotioneel en fysiek.
Manipulatie met de wijzers
Elk halfjaar klinkt opnieuw de vraag: waarom toch dat gedraai aan de klok? De discussie over de zin en onzin van de winter-en zomertijd wordt al heel wat jaren gevoerd. De maatregel moet een eind maken aan de jarenlange discussie over de zin en onzin van de winter- en zomertijd, in het bijzonder aan de klachten van burgers over verstoring van hun bioritme en slaapproblemen. Als het aan het Europees Parlement ligt, komt daar in 2021 definitief een einde aan. Tot die tijd klinkt elk halfjaar opnieuw de vraag: waarom toch al dat gedraai aan de klok? En hoe ‘schadelijk’ is het verzetten van de klok nou eigenlijk?
Organische horlogerie
In ons lichaam tikken tientallen klokken, een organische horlogerie die het ritme bepaalt in ons gestel. Deze klokken geven ons leven ritme en ze zijn niet zo gemakkelijk op een andere tijd te zetten als de klokken die we voor de wintertijd instellen. Ademhaling, bloeddruk, hartslag, hormoonafgifte, celdeling, slaap, stofwisseling, temperatuur – al deze processen hebben hun eigen cyclus en bij sommige van deze biologische klokken duurt het wel een week voordat ze terug zijn in de cadans van de maatschappelijke tijd. De vele negatieve effecten van slaaptekort zijn uitvoerig onderzocht en ze hebben invloed op ons hart, geheugen, concentratievermogen, spijsvertering en je kunt er psychische klachten van krijgen.
Hart heeft ook een cycli
Ergens halverwege de snelste en traagste cycli tikt de enige klok die we kunnen horen en voelen: het hart, een krachtig pompende spier waarvan het spannen en ontspannen gedirigeerd wordt door een zorgvuldig afgestelde verzameling chronometers. Inzicht in het ritme van deze natuurlijke klokken maakt het mogelijk pacemakers te ontwerpen; impulsgenerators die met prikkelstroompjes de maat slaan in een ontregeld hart. Zelf is het hart onderworpen aan diverse cycli. Dagelijks zo’n half uur voor we opstaan gaat de bloeddruk omhoog en klontert het bloed makkelijker samen. De bloedvaten van het hart passen zich daar met enige vertraging aan, wat kan resulteren in minder bloedtoevoer en – bij sommige hartpatiënten – pijn op de borst ofwel angina pectoris. De kans op een hartaanval is tussen acht en tien ‘s morgens twee keer zo groot als in de namiddag of avond. Hartaanvallen hebben ook een afgetekende jaarpiek in januari en februari.
Niet wakker blijven liggen
De consequenties van de wintertijd voor het hart zijn niet altijd even gunstig. Uit onderzoek blijkt dat in de eerste drie dagen na het overgaan naar zomertijd significant meer hartinfarcten voorkomen dan normaal. Bij het overgaan naar de wintertijd komen op maandag (een dag na het verzetten van de klok) significant minder hartinfarcten voor. Het betreft hier uiteraard de meest kwetsbaren met een al verhoogd risico op hart- en vaatziekten en het risico is te vergelijken met de kans op een infarct bij het kijken naar een spannende voetbalwedstrijd. Als ik je je advies mag geven dan zou ik er omwille van je gezondheid maar niet wakker van gaan liggen.
