Gastcolumn door Caroline van Leuven.
Caroline van Leuven is patiënt bij HeartLife en deed in 2016 mee aan het tv-programma Hoe word ik 100? Tijdens haar deelname heeft ze veel geleerd over de onderwerpen gezondheid, hart-en vaatziekten en leefstijl. Caroline heeft een druk bestaan en is momenteel werkzaam als bestuurslid bij een investeringsfonds en ze werkt zelfstandig als consultant. Daarnaast is zij voorzitter van een stichting die zich bezig houdt met het bevorderen van de positie van vrouwen in onze samenleving op perse vlakken. Mede door haar deelname aan Hoe word ik 100? heeft zij geleerd om met drukte en stress om te gaan.
Druk zijn is geen stress
Stress hebben betekent niet druk zijn, een misvatting waar ik in het afgelopen jaar achter ben gekomen. Stress levert negatieve energie op en de kunst is dat goed te kunnen hanteren. Dat begint met je te realiseren dat er überhaupt stress is. Dat op zich is geen sinecure, want veel mensen leven zo onder druk, dat ze dit niet meer beseffen. Het wordt een gewoonte en accepteer je het onacceptabele. Dat begon ik me te realiseren toen manifest werd gemaakt hoe het een invloed op mijn gezondheid heeft, in dit geval hartklachten. Hoge bloeddruk, slecht slapen, heel moe zijn, druk op de borst – bekende klachten die verband houden met hartklachten en waarbij ik niet eerder ook een relatie met stress als gezondheidsfactor heb gelegd.
Nu ik de medisch aspecten onder controle heb en weer vertrouwen in mijn gezondheid heb gekregen, blijft stress een aandachtspunt. Hoe ik daar mee om ga is een constant punt van aandacht. Immers, het fysieke gevoel er van is niet fijn en ondanks dat ik alles doe voor een goede leefstijl, voelt stress ook niet fit.
Ik leid een goed leven vind ik zelf, dat veel vraagt en het is zeker niet altijd ontspannen. Stress is het verschil tussen iets willen en iets kunnen, twitterde ik onlangs nog. Ondanks alle stappen die ik terug heb gedaan om weer gezond te worden, was er meer verandering nodig om ook hier goed ermee te gaan. Dat is een zoektocht naar jezelf waard.
Stress zit niet in de druk op je agenda, op volle dagen, op welke plannen die je hebt dan ook.
De worsteling is steeds: hoe ga ik met alle uitdagingen om die niet plezierig zijn en die ik ook niet terzijde kan schuiven. Voortschrijdend inzicht leerde mij het volgende, wat onlangs zo mooi helder verwoord is in een artikel in de HBR (Harvard Business Review): Druk zijn is geen stress. Iets wordt stress als je je emoties en gedachten over wat er gebeurt (kijkend naar het verleden, heden en toekomst) te veel analyseert en overpeinst. Wanneer je gaat piekeren en allerlei gedachten eindeloos blijft herkauwen, pleeg je een aanslag op jezelf. Het vermindert, zo niet verlamt, je productiviteit, gevoel voor welzijn en tenslotte je gezondheid. Laat duidelijk zijn, zorgen die mensen hebben wil ik niet bagatelliseren, die kunnen echt heel reëel zijn. Een gezonde levensstijl qua voeding, beweging, buitenlucht, ontspanning en slaap moet worden aangevuld met ook er voor te zorgen dat het stil in je hoofd is en je losser met dingen omgaat. De vraag “hoe doe je dat?” vraagt ook hier om een toepasbaar antwoord.
Er zijn vier stappen te onderscheiden, aldus Nicholas Petrie in het artikel:
- Wake up!
Veel dagelijkse dingen doen we uit gewoonte en op de automatische piloot en zijn we er niet met onze aandacht bij. Iedereen herkent het wel, dat je in de auto van A naar B rijdt en je plotseling realiseert dat je een stuk heb gereden zonder dat je je er bewust van bent. Wat we doen op zo’n moment is onze gedachte blijven herkauwen. Deze gewoonte moet doorbroken worden. Dat kun je doen door fysiek bezig te zijn (bijv. hardlopen, yoga en ook mindfulness). Waar het om gaat is dat je jezelf opnieuw verbind aan alles wat je doet. - Beheers je aandacht
Gedachten moeten uit je hoofd en dat gaat niet als je als een hamster in een rad blijft ronddraaien. Zet het op papier. Ik ben altijd een fan van mindmappen, maar het kan ook simpeler: neem een vel papier, teken in het midden een cirkel en schrijf daarin op alle dingen die je bezighouden en die je kunt beïnvloeden of waar je controle over hebt. Buiten de cirkel schrijf je alles op wat je bezig houd en die je niet kunt beïnvloeden en waar je geen controle over hebt. Wat natuurlijk niet wegneemt dat je daar wel zorg voor kunt hebben (anderen, je werk, etc.); dat is wat anders dan je er zorgen over maken. - Zet dingen in perspectief
Herkauwers neigen tot doemdenken, terwijl veerkrachtige mensen de dingen voor zichzelf in perspectief houden. Je kunt jezelf hierover bevragen:
– stel jezelf vergelijkende vragen (bijv. stel een rampzalige gebeurtenis uit het verleden tegenover iets dat je nu overkomt of stel een belangrijk verlies vroeger tegenover een misgelopen opdracht nu).
– ondervraag je zelf (bijv. “Hoe erg is dit nog over drie jaar?” of “Wat is het ergste dat nu kan gebeuren?” of “Hoe zal ik dit overleven?”)
– herkader je gedachten (bekijk je huidige situatie eens van een andere kant “Wat is een mogelijkheid die ik nog niet heb geprobeerd” of vraag jezelf eens af “Wat is er grappig aan deze situatie?”)
Echt, doe het en je zult zien dat er iets verandert! - Loslaten
Dit is meestal de lastigste stap, immers, als het makkelijk was dan had je dat al eerder gedaan. Anthony Robbins leerde mij in een seminar “Don’t use it and you”ll loose it.”
Om daar te komen zijn er drie technieken die je helpen. Ten eerste: accepteer dat het is wat het is, of je het wilt of niet. Ten tweede: vraag je zelf af wat je van deze situatie hebt geleerd. Je hersenen zullen constant naar een verklaring zoeken. Je gedachten zullen tot rust komen als repeterende vragen zijn beantwoord. Ten derde: afhankelijk van de situatie moet je in actie komen. Vraag je daarom af: “Wat kan ik nu doen om goed voor mezelf te zorgen?”.
Dit hele verhaal in praktijk brengen is een klus. Een klus die je alleen klaart als je een stap zet. En dan nog is het onvoorspelbaar hoe je lichaam reageert. Ik merk nog steeds dat ik druk op mijn borst en krampen kan krijgen terwijl er iets gebeurt dat helemaal niet spannend is of waar ik me niet druk over maak. Ook kan het zijn dat ik deze klachten niet krijg als er iets gebeurt over iets waar ik me juist wel druk over maak. Overall heeft het mij in ieder geval enorm geholpen ook dit aspect in mijn levensstijl te verankeren en rust te creëren.
Nogmaals: Vaak is niks doen geen optie als je stress ervaart. Kijk wat je wel kunt doen en rafel het uit elkaar zoals hierboven beschreven. Het werkt en je gezondheid verbetert enorm op deze manier. Je kunt het alleen doen en als je dat moeilijk vind is er niks mis mee om iemand te vragen je hierbij te helpen. Heb hart voor jezelf.
